Vermoeidheid bij COPD: een probleem dat aandacht verdient

‘Mensen met COPD hebben vaak last van vermoeidheid. Maar zorgverleners weten dit niet altijd. Daardoor besteden zij hier niet zoveel aandacht aan’, vertelt Martijn Spruit. Hij is professor ‘Revalidatie bij Chronisch Orgaanfalen, i.h.b. gericht op Fysiek Functioneren’ aan de Universiteit van Maastricht en wetenschappelijk directeur van CIRO (Expertisecentrum voor Chronisch Orgaanfalen). ‘Een aantal jaar geleden was er een bijeenkomst van artsen, onderzoekers en patiënten. Zij bespraken samen welke onderwerpen belangrijk zijn om te onderzoeken op het gebied van longziekten. De patiënten vertelden toen dat vermoeidheid een groot probleem voor hen is. Ruim de helft van hen heeft hier last van. Het is niet alleen vervelend, het heeft ook echt invloed op hun leven. Doordat mensen moe zijn, kunnen ze veel dagelijkse dingen niet meer doen. Toen we dat hoorden, gingen we daar meteen mee aan de slag.’

Onderzoek

Waardoor komt het dat mensen met COPD zo vermoeid zijn? Om dit te onderzoeken, vroeg Spruit geld aan bij Longfonds. Het onderzoek deed hij samen met collega’s uit Maastricht, Nijmegen, Amsterdam en Hasselt (België). ‘We kijken bij een grote groep mensen met COPD hoe moe ze zijn. Daarnaast willen we onderzoeken waardoor dat komt.’ Wanneer het precies klaar is, is nog niet bekend. ‘Door de coronacrisis liepen we vertraging op’, vertelt Spruit.

Een behandeling op maat

De eerste resultaten laten zien dat de vermoeidheid bij iedereen anders verloopt. ‘Daarom is het belangrijk dat we bij de behandeling van COPD rekening houden met de verschillen tussen mensen’, zegt Spruit. ‘De meeste mensen met COPD krijgen nu medicijnen, zoals puffers. Die zorgen ervoor dat zij minder benauwd zijn en dat de longfunctie niet te veel afneemt. Maar die medicijnen helpen niet tegen de vermoeidheid. Daarvoor kunnen juist andere behandelingen helpen. Bijvoorbeeld lichaamsoefeningen om meer conditie op te bouwen. Of gezonde voeding. Mensen kunnen ook leren om hun energie beter te verdelen over de dag en om beter om te gaan met hun klachten. Tot slot kun je aandacht besteden aan psychische zaken, zoals somberheid en angst. Welke behandeling het beste werkt, verschilt waarschijnlijk ook van mens tot mens.’

Vermoeidheid bij corona

De resultaten van de studie naar vermoeidheid bij COPD kunnen ook mensen met een andere blijvende longziekte helpen. Mensen met astma, longfibrose of sarcoïdose voelen zich ook vaak moe. Spruit: ‘Dat geldt voor minstens de helft van deze mensen.’ Ook mensen die een infectie hebben gehad, zijn vaak moe. Zoals mensen met corona.

Omgaan met vermoeidheid

Je lichaam voelt zwaar als lood, je hebt weinig conditie en bent minder fit om dingen te doen. Vermoeidheid bij een longziekte komt veel voor. Hoe ga je er beter mee om? Hier zijn 7 slimme tips om zelf de touwtjes in handen te houden.

• Tip 1: niet verzetten

  Accepteren dat je niet alles kunt wat je vroeger misschien wél kon, is ontzettend moeilijk. Maar probeer je niet steeds te verzetten tegen de vermoeidheid. Erover piekeren – ‘dit gaat nooit meer over’ – kost alleen maar extra energie. Bedenk liever dat je je met goede hulp misschien fitter voelt.

• Tip 2: bewegen

  Wie alsmaar doodmoe is, wil het liefste op de bank of in bed blijven. Maar bewegen is juist erg belangrijk. Dat helpt om je conditie te behouden of weer op te bouwen. Wandelen, fietsen, tuinieren of dansen: kies een vorm van beweging die bij jou past. Begin met een paar minuten per dag, vier de succesjes en bouw zo met kleine stapjes op. Lukt het toch niet, vraag dan een fysiotherapeut om begeleiding.

• Tip 3: stel grenzen

  Probeer grenzen te stellen aan wat je doet op een dag en bedenk dat van tevoren. Bijvoorbeeld: één sociale afspraak van een uurtje en één huishoudelijke taak, zoals strijken. Dat helpt om (tóch) niet te veel te doen en daarna misschien juist te weinig.

• Tip 4: praten

  Anderen zien niet altijd aan je dat je moe bent. Het is daarom goed om erover te praten. Laat weten dat je niet meer alles kunt zoals vroeger. Dat zorgt voor meer begrip en anderen kunnen er rekening mee houden.

• Tip 5: ga voor balans

  Zorg ervoor dat je inspanning en ontspanning afwisselt door de dag en door de week heen. Als je bijvoorbeeld alles in de ochtend doet, ben je de rest van de dag vaak uitgeput. Door meer balans aan te brengen, hou je meer energie over. Zorg ook voor balans in soort activiteit: wissel beweging af met denkwerk of sociaal contact. En wissel dingen die je móet doen af met leuke dingen waarvan je energie krijgt.

• Tip 6: durf te vragen

  Durf om hulp te vragen. Je hoeft niet alles alleen te doen. Een ander ziet dat je worstelt met je longziekte en wil waarschijnlijk graag iets voor je doen. Vraag of je partner het huis wil stofzuigen of neem een hulp. En misschien wil een vriend of vriendin die op bezoek komt wat boodschappen meenemen?

• Tip 7: praat met professionals

  Het is soms lastig te ontdekken waardoor de vermoeidheid ontstaat of erger wordt. Kom je er zelf niet uit? Praat hierover met je huisarts of longarts. Soms is er een makkelijk behandelbare reden voor vermoeidheid, zoals bloedarmoede. Artsen denken graag mee over wie of wat jou kan helpen.

Lees hier meer over de uitkomsten van dit onderzoek.

• Thema: Behandeling op Maat  
• Looptijd: 01-01-2017 tot 01-07-2023
• Soort subsidie: Preventie Consortium 
• Bedrag: 750.000 euro 
• Onderzoekers: Martijn Spruit (MUMC+ en CIRO) en Jan Vercoulen (Radboudumc)