Onderzoek nodig naar oorzaken en behandeling van vermoeidheid

Wat is er aan de hand?

Ongeveer negen miljoen mensen in Nederland hebben één of meer chronische ziekten, zoals astma en COPD. Een deel van hen krijgt (in meerdere of mindere mate) te maken met vermoeidheidsklachten. Deze klachten hebben niet alleen invloed op hun leven, maar ook op de maatschappij als geheel. Door vermoeidheid melden mensen zich bijvoorbeeld vaker ziek en is de zorgvraag groot. Daarom besloot de Maastricht University, in opdracht van de Samenwerkende Gezondheidsfondsen (SGF) - waaronder Longfonds - en ZonMw, de oorzaken van de vermoeidheid te onderzoeken.

Kennis bundelen

Ondanks dat het veel mensen treft, is er nog veel onduidelijk over vermoeidheid. Zo weten we nog niet wat de klachten veroorzaakt of hoe ze het best behandeld kunnen worden. Onderzoekers Martijn Spruit en Annemie Schols van de Maastricht University hebben alle beschikbare kennis over vermoeidheid bij elkaar gebracht.

In deze animatievideo delen we de belangrijkste conclusies van het onderzoek:

Wat zijn de belangrijkste conclusies?

Uit het onderzoek blijkt dat factoren zoals geslacht, roken, aanwezigheid van angst- en/of depressieve stoornis, pijn, een hogere BMI en hogere scores voor neurotische persoonlijkheidskenmerken oorzaken kunnen zijn van ernstige vermoeidheid. Het zou dus het beste zijn als er een ziekte-overstijgende behandeling van ernstige vermoeidheid komt.

• Chronisch zieken hebben meer kans op vermoeidheidsklachten

  Mensen met één of meerdere chronische ziekten hebben vaker last van vermoeidheidsklachten dan mensen zonder chronische ziekte. Iemand die chronisch ziek is heeft vijftig tot zestig procent kans op vermoeidheidsklachten. Bij gezonde mensen is dat tien tot vijftien procent. Bij wie meer dan één chronische ziekte heeft neemt de kans op het hebben van (ernstige) vermoeidheid alleen maar toe. Het hebben van één of meer chronische ziekten speelt dus een grote rol bij het hebben van vermoeidheidsklachten.

• Vermoeidheid is een ziekte-overstijgend symptoom

  Verder blijkt uit het onderzoek dat vermoeidheid voorkomt bij verschillende chronische ziekten. Ook is er geen – of slechts een beperkt – verband tussen de ernst van de vermoeidheid en de ernst van de aandoening. Dit suggereert dat ernstige vermoeidheid een ziekte-overstijgend symptoom is.

• De oorzaken en behandeling van vermoeidheid zijn nog onvoldoende onderzocht

  Er is nog niet veel onderzoek gedaan naar de oorzaken van vermoeidheid bij chronische ziekten. Dit geldt ook voor onderzoek naar de effectiviteit van behandelingen die vermoeidheid kunnen verminderen. Hierdoor is het moeilijk om een effectieve behandeling in te zetten die niet alleen de symptomen, maar ook de oorzaak van de klachten aanpakt.

• Vermoeidheidsklachten worden niet genoeg besproken met de zorgverlener

  Ondanks dat naar schatting miljoenen Nederlanders last hebben van vermoeidheid, wordt het onderwerp nog lang niet altijd besproken in de behandelkamer. Uit een enquête onder patiënten blijkt dat in vijftig procent van de gevallen nooit, zelden of af en toe met een behandelend arts wordt gesproken over vermoeidheid.

Aanbevelingen: meer bewustwording, handvatten en onderzoek nodig

In het onderzoek worden aanbevelingen gedeeld die moeten helpen om de situatie van patiënten te verbeteren. Dit zijn de vier belangrijkste:

1. De diagnose en behandeling van vermoeidheid bij chronische ziekten moet hoger op de agenda van zorg, beleid en wetenschap komen te staan.
2. Vermoeidheidsklachten moeten vaker worden besproken in de behandelkamer. Patiënten en zorgverleners kunnen hier al mee starten.
3. Het onderwerp ‘vermoeidheid’ moet worden opgenomen in toekomstige medische en paramedische richtlijnen. Ook moet het thema een plek krijgen in individuele zorgplannen.
4. Er moet een groots opgezet, landelijk, interdisciplinair onderzoeksprogramma komen, gericht op de onderliggende oorzaken en behandeling van (ernstige) vermoeidheid bij chronisch zieken. Hierin moet een ziekte-overstijgende aanpak centraal staan.

Betere hulp begint bij een gezamenlijke aanpak vermoeidheid

Er moet nog veel gebeuren om mensen met ernstige vermoeidheid goed te kunnen helpen. Daar is een gezamenlijke aanpak voor nodig, waarbij organisaties uit de zorg en arbeid een belangrijke rol spelen. Daarom organiseerden ZonMw en SGF online bijeenkomsten. Uit de gesprekken kwam naar voren dat een gezamenlijke aanpak van vermoeidheid dringend nodig is, omdat dit lonend is voor mens en maatschappij.

Verder lezen?

Op www.zonmw.nl/vermoeidheid staat meer informatie over het onderwerp vermoeidheid. Op deze pagina vind je ook verhalen van mensen die last hebben van vermoeidheid en handvatten om met het thema vermoeidheid aan de slag te gaan.