Luchtkwaliteit meten: de missie van Dieter Pientka
Steeds meer mensen kopen een meetkastje om zelf de luchtkwaliteit in hun buurt te meten. Waarom zou je dat doen? En hoe werkt dat dan? We vroegen het aan Dieter Pientka uit Zeeland. Hij meet veel verschillende stoffen in de lucht en weet er veel over te vertellen.
Van jongs af aan heeft Dieter Pientka (58) een fascinatie voor het weer. ‘Ik begon als kind al met het bijhouden van het weer in een dagboekje’, vertelt hij. Die interesse groeide uit tot een serieuze bezigheid waarbij hij meteorologische metingen uitvoerde. Via zijn achtergrond in de chemie kwam hij in aanraking met luchtkwaliteit.
‘Ik las steeds meer over wat er allemaal in de atmosfeer rondzweeft en over de invloed daarvan op het weer. Dan leer je dat luchtvervuiling ook veel invloed heeft, vooral lokaal. Zo’n 10, 11 jaar geleden besloot ik om zelf fijnstof te gaan meten.’ Inmiddels heeft Dieter een compleet meetstation in zijn tuin en werkt hij samen met verschillende organisaties om de luchtkwaliteit in kaart te brengen.
Meetnetwerk luchtkwaliteit
Dieter meet niet alleen fijnstof, maar ook roet, PAK’s, CO2, ultrafijnstof en de weersomstandigheden. ‘Ik heb een compleet tuinlaboratorium met sensoren die ik zelf gemaakt heb, sensoren van het RIVM en een professioneel meetsysteem van de DCMR Milieudienst Rijnmond. Ook meet ik stikstofdioxide met Palmes buisjes.’
Hij werkt samen met het RIVM om nieuwe sensoren te testen en helpt mee aan het uitbreiden van het meetnetwerk. Daarnaast is Dieter vrijwilliger bij Scapeler, een organisatie die burgers helpt bij het meten van luchtkwaliteit.
‘Samen zorgen we ervoor dat steeds meer mensen zich bewust worden van de lucht die ze inademen. Die is vaak echt niet gezond. Voor mensen die aangesloten zijn op ons dataportaal, kunnen we ook een overlastrapportage maken. Daarmee kunnen zij aankloppen bij hun gemeente. Harde cijfers helpen als je de luchtvervuiling wilt aankaarten in je gemeente. Zo is er in Noord-Nederland een biomassacentrale gesloten die veel overlast veroorzaakte.’
Meten is weten
Volgens Dieter is het cruciaal om de lokale luchtkwaliteit te meten, omdat algemene, landelijke cijfers vaak een vertekend beeld geven. ‘De luchtkwaliteit wordt vaak als gemiddelde gepresenteerd over een heel jaar, maar lokaal kunnen er van dag tot dag enorme verschillen zijn’, legt hij uit. ‘Houtrook, verkeer en industrie kunnen op bepaalde plekken een veel grotere impact hebben dan de landelijke cijfers laten zien.’ Door zelf te meten, krijgen mensen inzicht in de lucht die zij dagelijks inademen. ‘Meten is weten, en weten is verbeteren.’
Een van Dieter’s fijnstofmetingen op een willekeurige dag. De pieken zijn sterk verhoogde concentraties fijnstof (PM2.5) afkomstig van houtrook.
Aantasting woongenot
Dieter kent veel mensen met longziekten die vaak last hebben van luchtvervuiling. ‘Hartstikke vervelend als je longproblemen daardoor verergeren.’ Zelf heeft hij geen longproblemen of astmatische klachten. ‘Ik mankeer gelukkig helemaal niks’, zegt hij. Bij zijn vrouw ligt dat anders. ‘Zij slaapt er slecht door en heeft weinig energie. Ze voelt zich gevangen in haar eigen huis. En door de houtrook kan ze haar hobby – in de tuin werken – niet uitoefenen.’ Hoewel hij zelf geen ernstige klachten ervaart, merkt hij wel hoe houtstook ook zijn woongenot aantast. ‘In het stookseizoen moeten we continu opletten of we de ramen open kunnen zetten of niet. Dat is gewoon vervelend.’
Strengere maatregelen nodig
Dieter pleit voor strengere maatregelen, vooral tegen houtstook. ‘Als de overheid serieus de WHO-advieswaarden in 2030 wil halen, en wil zorgen dat er minder mensen overlijden door luchtvervuiling, dan moet vooral particuliere houtstook aangepakt worden’, zegt hij stellig. Hij vindt dat er meer bewustwording moet komen over de schadelijke effecten en dat er subsidies moeten komen om huishoudens over te laten stappen op schonere alternatieven. ‘Naast industrie en verkeer, zijn houtkachels een van de grootste bronnen van fijnstof in Nederland, maar toch blijft de overheid daar omheen draaien.’
Geen luchtvervuiling veroorzaken
Samen met zijn vrouw Marleen woont Dieter in de zogenaamde zak van Zuid-Beveland in Zeeland. ‘Het is prachtig hier, binnen een paar minuten staan we in een mooi natuurgebied waar je heerlijk kunt wandelen.’ In zijn dagelijks leven probeert hij zijn eigen bijdrage aan luchtvervuiling te minimaliseren.
‘Ik heb geen houtkachel en zal er ook nooit een nemen, want ik weet wat voor troep eruit komt’, zegt Dieter. Daarnaast doet hij vrijwel alles te voet of met de fiets. ‘De auto gebruik ik alleen om één dag per week naar mijn werk te rijden.’ Ook verwarmt hij zijn huis op een milieuvriendelijke manier. ‘Wij zetten de thermostaat niet hoger dan 16 graden en dragen gewoon een extra trui. Daar bespaar je enorm veel energiekosten mee.’ Hoewel hij af en toe met het vliegtuig op vakantie gaat, vindt hij dat iedereen op zijn eigen manier kan bijdragen. ‘Als iedereen een steentje bijdraagt, maken we samen een groot verschil.’
Zelf meten van luchtkwaliteit
Wil jij ook de luchtkwaliteit meten in jouw buurt? Sluit je dan aan bij het Samen Meten Netwerk van het RIVM of bij Scapeler. Je koopt bij hen een meetkastje dat je via wifi koppelt aan een dashboard. Daarop kun je je eigen meetgegevens zien en die van anderen. Dieter: ‘Hoe meer mensen meedoen, hoe beter we inzicht krijgen in de luchtkwaliteit in Nederland. En dat helpt uiteindelijk om de lucht gezonder te maken.’
Meer informatie:
- De site van Samen Meten
- De site van Scapeler
Ook zonder een eigen meetkastje kun je checken hoe de luchtkwaliteit in jouw buurt is. Doe regelmatig de Gezonde Lucht Check op onze site.
