De begrotingen van kabinet Schoof; Geen vuiltje aan de lucht?
Vandaag was het een zonnige en droge dag. We zagen blauwe luchten met hier en daar wat wolken. Maar wat je niet ziet, is de lucht die je inademt. Te vaak is die lucht ongezond. Longfonds heeft bekeken of de plannen van kabinet Schoof I en de bijbehorende begroting de lucht in Nederland gezonder gaan maken. Dat is belangrijk om vrij te kunnen ademen. In dit artikel je er alles over.
Morgen (8 oktober) wordt de begroting van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) voor 2025 behandeld in de Tweede Kamer. Een belangrijk document omdat het inzicht geeft in hoe het nieuwe kabinet de luchtkwaliteit wil verbeteren.
Waarom gezonde lucht belangrijk is
Gezonde lucht is niet vanzelfsprekend. De lucht in Nederland is de afgelopen jaren verbeterd, maar we zijn er nog niet. In Nederland is de hoeveelheid fijnstof in de lucht op 71 dagen per jaar hoger dan gezond is. Dit zegt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Ook in de rest van Nederland ademen we veel te vaak ongezonde lucht in. Dit kan longziektes veroorzaken, zoals COPD en astma. Ongeveer 20% van de kinderen met astma heeft dit door luchtvervuiling gekregen. Bij de mensen in Nederland die al een longziekte hebben, worden de klachten er veel erger van. Dat zijn er 1.2 miljoen. Het is dus belangrijk dat het kabinet maatregelen neemt om de luchtkwaliteit te verbeteren. Morgen wordt de begroting van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) voor 2025 behandeld in de Tweede Kamer. Een belangrijk document omdat het inzicht geeft in hoe het nieuwe kabinet de luchtkwaliteit wil verbeteren.
Luchtkwaliteit in de plannen voor 2025
Eerst de luchtkwaliteit. In het regeerprogramma besteedt het kabinet aandacht aan luchtkwaliteit bij de hoofdstukken over landbouw en zorg. In de begroting van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat staat een belangrijk doel: “Gezonde lucht voor iedereen”. Dat zien wij natuurlijk graag! Het is belangrijk dat dit doel echt wordt gehaald. Maar is er genoeg geld voor? In 2025 komt er €6 miljoen extra bij, vergeleken met 2024. Dit geld is ook bedoeld om geluidsoverlast te verminderen. Maar vanaf 2026 wordt er weer €12 miljoen minder uitgetrokken, en de jaren daarna nóg minder. Om de luchtkwaliteit echt te verbeteren, is een langdurige aanpak nodig, en daar maken wij ons zorgen over.
Gezonde lucht als preventie
Het kabinet zegt dat voorkomen beter is dan genezen. Ze willen maatregelen nemen om de gezondheid van alle Nederlanders te beschermen en verbeteren, met als doel een gezonde generatie in 2040. Het kabinet vindt dat je verder moet kijken dan het verbeteren van de zorg alleen. Gezonde lucht wordt als voorbeeld genoemd. Door te werken aan gezonde lucht, worden minder mensen ziek en dalen de zorgkosten en stijgt onze productiviteit. Dat klinkt goed! Maar als we de begroting bekijken, zien we dat er juist wordt bezuinigd op publieke gezondheid en preventie.
Nieuwe technieken in de landbouw
In de plannen voor landbouw is er aandacht voor luchtkwaliteit, water en stikstof. Het kabinet wil nieuwe technieken testen om vervuiling uit stallen te verminderen, zoals ammoniak en fijnstof. Maar Longfonds maakt zich zorgen of dit genoeg zal zijn. Eerdere nieuwe technieken zoals luchtwassers werkten niet altijd goed. Het Longfonds pleit voor een aanpak die de vervuiling bij de bron aanpakt.
Verkeer en luchtkwaliteit
Als het gaat om verkeer, kiest het kabinet voor een aanpak die de lucht niet gezonder maakt. Zo willen ze de maximumsnelheid van 130 km/u handhaven. Ook doen ze weinig om elektrisch rijden te stimuleren. Het kabinet wil files verminderen met slimme oplossingen, maar niet door minder auto’s op de weg. Dit zal de luchtkwaliteit niet verbeteren. Na 2025 wordt er flink bezuinigd op het openbaar vervoer (OV). Goed OV is nodig om de auto vaker te laten staan. Fietsen en lopen worden helemaal niet genoemd. Terwijl deze vormen van vervoer goed zijn voor de gezondheid.
Groene groei in de industrie?
Het kabinet wil maatwerk-afspraken maken met bedrijven voor ‘groene groei’. Wat is groene groei eigenlijk? Het kabinet zegt dat ze een welvarend land willen houden én letten op het doorgeven van een gezonde wereld aan onze kinderen. De afspraken die er gemaakt moeten gaan worden, moeten leiden tot ‘verduurzaming en een gezondere leefomgeving’. Maar: tegelijkertijd wordt de belasting op CO2 voor de industrie teruggedraaid. Dit motiveert bedrijven niet om minder vervuilende stoffen uit te stoten. Longfonds wil dat bij deze afspraken de gezondheid van omwonenden van de industrie een nog grotere rol gaan spelen.
Schoner bouwen
We zien een kans in de bouwplannen van het kabinet. Het kabinet wil de bouwmachines en bouwlogistiek verduurzamen. Dit programma heet Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB) en kan de luchtkwaliteit verbeteren, bijvoorbeeld in de woonwijken waar bouwprojecten zijn. Longfonds steunt deze plannen en wil meer van dit soort programma’s die bijdragen aan een gezonde leefomgeving.
Gezondheid op de eerste plaats
Longfonds wil dat de gezondheid van Nederlanders centraal staat. Het kabinet belooft veel in hun plannen, maar als we naar de begroting kijken, zien we dat niet altijd terug. We roepen het kabinet en alle beleidsmakers op om de beloftes te zien als ruimte om te gaan benutten. De ruimte die nodig is om gezondheid overal op 1 te zetten!
Lees verder op onze website
Terugblik kennisbijeenkomst Gezonde Lucht
Kansen en zorgpunten voor gezonde lucht in hoofdlijnenakkoord