Leuk tussen de lakens

Angst voor benauwdheid. Vermoeidheid. Onzekerheid door eczeem. Somberheid omdat je ziek bent. Het kan allemaal de zin in seks en intimiteit beïnvloeden bij een longziekte. Omdat je minder fijn in je eigen lijf zit bijvoorbeeld. Ook de soms verzorgende rol van de niet-zieke partner heeft vaak invloed, omdat dit een minder gelijkwaardig gevoel kan geven.

Regelmatig zie je dat mensen met een longziekte hierdoor seks en andere vormen van intimiteit gaan vermijden. Jammer, vindt seksuologe Judith van Duivenboden. ‘Seks is belangrijk in een relatie, het is iets wat je samen verbindt en versterkt de band. Intiem zijn met elkaar is fijn, zorgt voor ontspanning. Je bent even uit je hoofd, kunt samen genieten. Je merkt dat de ander je aantrekkelijk vindt. Mensen zeggen vaak: “Na een vrijpartij is het gewoon goed. We hoeven niet veel tegen elkaar te zeggen en kunnen meer van elkaar hebben.” Dat blijft waardevol, ook bij ziekte.’

Praat erover

Het is logisch dat je seksleven door je longziekte kan veranderen. Maar met wat creativiteit zijn er genoeg intieme momenten te beleven die voor beide partners prettig zijn. Zonder dat er altijd grote veranderingen nodig zijn. 

Volgens Van Duivenboden begint dit bij een goed gesprek. “Veel mensen vinden het lastig of te spannend om over seks te praten. Toch is het belangrijk om te bespreken wat je allebei fijn vindt: wat wil jij, wat wil ik en komen die wensen met elkaar overeen? Dan weet je waar de ander behoefte aan heeft. Begin met vragen zoals: “Hoe vind je dat het nu gaat?” of “Wat zou jij graag willen uitproberen?” Of zeg: “Ik merk dat ons seksleven is veranderd, wat vind jij daarvan?” Op die manier ontstaat er ruimte voor begrip en nieuwe ideeën. Misschien moet je partner erover nadenken, kom er dan later op terug.’ 

Durf te experimenteren

Intimiteit gaat niet alleen over ‘de daad’. Er zijn veel andere manieren om dicht bij elkaar te zijn en te genieten van elkaars aanraking, legt Van Duivenboden uit. ‘Ga bijvoorbeeld samen naakt in bed liggen en maak echte aandacht voor elkaar. Knuffelen, strelen en masseren kunnen ook manieren zijn om die genegenheid terug te krijgen. Wil je graag klaarkomen, probeer het dan eens met behulp van je handen of je tong.’ 

Willen beide partners wel penetratieseks, dan geeft de gewone missionarishouding – man boven, vrouw onder – soms druk op de borst, legt ze uit. Prima dus om variaties in je houding aan te brengen. ‘Probeer het eens lepeltje-lepeltje. Experimenteren kan heel fijn en leuk zijn. En het kan spannend zijn om van tevoren samen te praten over hoe.’   

Verder speelt het tempo een rol, zegt ze. ‘Mensen hebben vaak een hoog tempo tijdens de daad, dat kan ook rustiger. Zoek naar iets wat voor beide partijen fijn is.’ 

Maak het niet te zwaar

In een lange relatie gaat het vrijen vaak altijd op dezelfde manier, merkt de seksuologe. Ze raadt aan om erover te praten, want variatie zorgt voor meer plezier. ‘Nieuwe dingen uitproberen kan onwennig voelen, maar maak het niet te zwaar. Geef jezelf de vrijheid om uit te proberen wat wel en niet goed werkt voor jullie. Zie er de lol van in. Ik hoor van mensen dat ze uiteindelijk blij zijn met de veranderingen, die maken hun relatie leuker.’  

Het idee bestaat dat een vrijpartij altijd spontaan moet ontstaan, maar dat hoeft helemaal niet. Uit onderzoek blijkt dat geplande seks niet minder fijn is dan spontane. ‘Als iemand vooral ’s avonds moe en benauwd is, is het slim om er overdag tijd voor te maken.’  

Intiem moment

Wanneer in een relatie één van de twee partners ziek wordt, kan de rolverdeling veranderen. Je ontkomt er bijna niet aan dat de één een meer verzorgende taak krijgt. De intimiteit is daardoor vaak ver te zoeken. Hoe ga je hiermee om? Bijvoorbeeld door van de dagelijkse verzorging een intiem moment te maken, zegt Van Duivenboden. ‘Pas het licht aan qua sfeer, zet een muziekje op en de masseer de ander na het douchen en afdrogen. Dat maakt zo’n verzorgingsmoment minder medisch en je creëert meer sfeer – zonder dat het altijd meteen tot meer hoeft te leiden.’ 

Over medicijngebruik

Soms is de angst om benauwd te worden tijdens het vrijen een drempel. Neem dan ervóór een pufje, is het advies. Het gebruik van puffers kan trouwens wel ontstekingen in de mond veroorzaken. Dat kan zoenen onaangenaam maken.

Verder veroorzaken medicijnen als antibiotica of prednison weleens vaginale schimmelinfecties. En dat kan pijn geven tijdens penetratieseks. ‘Spoel na het gebruik van puffers je mond goed om ontstekingen te voorkomen’, raadt Judith van Duivenboden aan. ‘Daarnaast is het verstandig om alert te zijn op symptomen van schimmelinfecties. Raadpleeg bij klachten eventueel de huisarts.’

Een beetje hulp

Tot slot: loop je vast? Zoek dan professionele hulp. Een longverpleegkundige of seksuoloog kan je verder helpen door mee te denken over oplossingen en vormen. ‘Met een professional erbij durf je dingen meestal beter uit te spreken. Ook is het makkelijker afspraken maken met elkaar over je seksleven, bijvoorbeeld: wanneer stoppen we eventueel? Dat geeft vertrouwen.’ 

Let wel op: seksuoloog is geen beschermde titel. Wil je een betrouwbare seksuoloog, kijk dan of de therapeut is aangesloten bij de NVVS, de Nederlandse vereniging voor Seksuologie. Op NVVS.info kun je binnen jouw postcodegebied zoeken bij ‘ik zoek een professional’. Zo zie je meteen welk specialisme iemand heeft. 

Tips & adviezen

• Staar je niet blind op hoe het ooit was, maar zoek samen met je partner naar nieuwe manieren van intimiteit.  
• Neem een pufje met een luchtwegverwijder voor je gaat vrijen, dan ben je minder bang om benauwd te worden. 
• Zorg dat je lichamelijk in een zo goed mogelijke conditie bent, bijvoorbeeld door te revalideren onder begeleiding van een fysiotherapeut. 
• Tijdens het vrijen is het normaal om sneller te ademen en een hogere hartslag te hebben. Je hoeft daarbij niet bang te zijn voor een longaanval. De gedachte daaraan maakt ontspannen en genieten alleen maar moeilijker. 
• Bang dat je het niet volhoudt? Probeer dan gewoon eens hoever je komt. Wordt het te inspannend, neem dan een andere houding aan of pas de snelheid aan. 
• Soms kan een hulpmiddel fijn zijn, zoals een trilapparaat voor extra stimulatie.
• Loop je vast, zoek dan hulp van een seksuoloog. Of praat erover met de longverpleegkundige. 

Tekst: Annemarie van Dijk 

Dit artikel is verschenen in LONGWIJZER 1, 2025.