Stamcellen aan het werk
Een behandeling vinden tegen COPD. Dat is het ambitieuze doel van Nick ten Hacken en Irene Heijink. In hun laboratorium willen ze longblaasjes kweken. ‘Het zijn de belangrijke onderdelen van de longen, met name omdat je er zuurstof mee uit de lucht haalt’, zegt Irene.
Bij mensen met COPD zijn veel longblaasjes afgestorven, meestal door het roken. ‘Als je hun longen door een microscoop bekijkt, zie je dat veel longblaasjes verdwenen zijn’, vertelt Nick. ‘Er ontstaan holtes in de longen, waardoor mensen moeite krijgen met ademhalen, moe zijn en veel hoesten.’ Het grootste probleem bij COPD is dat de stamcellen in de longen hun werk niet meer doen. ‘Deze cellen zwengelen normaal gesproken de groei van longblaasjes aan. Maar de longen van mensen met COPD herstellen niet meer, zegt Nick. ‘We verzamelen de stamcellen van patiënten en gezonde mensen en gaan onderzoeken hoe ze functioneren door ze in het laboratorium te laten groeien.’
Vasthechten
Irene en Nick vermoeden dat het gaat om een ‘verbindingsfout’. ‘Stamcellen produceren groeistofjes op het moment dat ze zich vasthechten aan hun omgeving: het bindweefsel van de longen. Die stoffen zorgen dat andere longcellen zich vermenigvuldigen: één cel groeit uit tot duizenden cellen. Sommige daarvan kunnen ook uitgroeien tot de typische cellen van longblaasjes.’ Bij mensen met COPD kunnen de stamcellen zich waarschijnlijk niet goed hechten aan het longweefsel, omdat de structuur van de longen is beschadigd, ‘Doordat het bindingsproces wordt verstoord, maken de stamcellen onvoldoende groeistoffen aan. Er ontstaan geen nieuwe longblaasjes.’
Doorbraak
Inmiddels is het onderzoek afgerond. De onderzoekers leerden de afgelopen jaren veel over stamcellen en COPD. Nu willen ze een stapje verder gaan. ‘We willen een soort gel maken waar we de stamcellen en de eiwitten uit het bindweefsel samen in stoppen. Hiervoor gaan we samenwerken met mensen van de Universiteit van Twente. Zij hebben hier veel ervaring mee. Uiteindelijk willen we de gel met de stamcellen en de eiwitten in de longen van COPD-patiënten brengen. We hopen dan dat de beschadigde longblaasjes in deze longen gerepareerd of zelfs vernieuwd worden.’
Voordat het zover is, moet er nog heel wat gebeuren. ‘De gels uit het laboratorium kunnen we niet zomaar gebruiken. Eerst gaan we nog veel testen doen. Bijvoorbeeld bij proefdieren en daarna bij mensen. We moeten natuurlijk wel zeker weten dat het echt veilig is en of het ook in het menselijk lichaam werkt. Dat kan nog jaren duren. Maar ik hoop echt dat we in de toekomst het probleem met de longblaasjes voor COPD-patiënten kunnen oplossen.’
Lees meer over dit inmiddels afgeronde onderzoek.
Gegevens over het onderzoek
- Thema: COPD
- Looptijd: 01-09-2015 tot 01-12-2020
- Soort subsidie: Fundamenteel onderzoek
- Bedrag: 600.000 euro
- Onderzoeker: Nick ten Hacken en Irene Heijink (UMCG)
