Verslag Longpunt Amsterdam in het BovenIJziekenhuis

“Dokter, is het mijn hart of zijn het mijn longen?”

De goed bezochte middag werd geopend door longverpleegkundige Lieke Spiegelenburg, van het BovenIJ ziekenhuis in afwachting van de longarts die deze middag de gastspreker zal zijn.

N.a.v. het bekend geworden feit, dat een longziektemedicijn, de Salbutamol-puf helaas niet meer leverbaar is wordt dit als eerst ter sprake gebracht. En daarmee het probleem om een geschikte, alternatieve medicatie moet worden gezocht en gevonden. Wanneer dit het geval is, moet de apotheek hierover aan de patiënt/gebruiker duidelijk uitleg geven. Vervolgens legt Lieke de verschillende systemen op dit gebied uit en tevens het wel of niet gebruiken van een voorzetkamer.

Intussen is longarts dhr. dokter J.W. Kroon van het BovenIJ ziekenhuis gearriveerd en na afsluiting van het voorwoord door Lieke, neemt dokter Kroon het woord van haar over.

Na zich voorgesteld te hebben, opent dr. Kroon zijn presentatie met het onderwerp:

                    “Dokter, is het mijn hart of zijn het mijn longen?”

Het gevoel van benauwdheid hierbij is voor ieder verschillend. Wat is benauwdheid? Dit subjectieve gevoel is moeilijk tot niet te beschrijven, maar komt wel vaak door angst. Door angst kan het doorademen een lastige kwestie zijn.

Vragen aan de longpuntbezoekers:

• Wie van u heeft COPD?
• Wie van u heeft hartfalen?
• Wie van u heeft wellicht beiden?
• Zijn er wel eens problemen geweest bij u om te achterhalen
     of het uw hart of uw longen zijn?

Oorzaken COPD

• Roken
• Astma, longontsteking, andere longziekten
• Erfelijke ziekten
• Schadelijke stoffen (houtstof, lijm, verfdampen)
• Luchtvervuiling, fijnstof

Hartfalen

Het is o.a. bekend dat ongeveer 25% van de mensen van 65+ met COPD ook last heeft van hartfalen.

• Hartfalen = verminderde pompfunctie van het hart
• Hartinfarct
• Hoge bloeddruk
• Hartklepaandoening
• Ritmestoornissen
• Hartspierziekten
• Virus
• Aangeboren hartafwijking

Advies van longarts Kroon is dat het geen kwaad kan om eens een controle bij de cardioloog aan te vragen. Het is ook goed om bij COPD breder te kijken dan alleen naar de longen.

Er worden verder o.a. vragen gesteld zoals:

- Soms blokkeert je ademhaling. Wat doe je dan?
- En hoe komt het dat je adem blokkeert?
- Moet je het blokkeerpunt opzoeken of mijden?
 

Bij COPD en Astma zijn de luchtwegen slap en klappen soms dicht. Een veel voorkomend probleem. Indien men benauwd wordt is het van belang (indien mogelijk) helemaal uit te ademen alvorens weer zo goed mogelijk in te kunnen ademen. Gebeurt dit niet dan blokkeert de ‘restlucht’ die op dat moment nog in de longen zit de binnenkomst van nieuwe lucht. Longarts Kroon noemt dit het ballonfenomeen. Het dichtklappen is niet gevaarlijk, maar kost wel veel ademarbeid.

Adem te kort heeft niets met zuurstof te maken, maar met lucht tekort.

Er kwam ook ter sprake dat bij het ouder worden de spierkracht van belang is en daarom ook een goed gebalanceerd voedingspatroon, waarvoor eventueel advies gevraagd kan worden bij een voedingsdeskundige. Het is o.a. niet gezond om veel zout te eten. De bloeddruk kan hierdoor verhogen en het hart moet dan harder werken om hoge bloeddruk te verlagen.
COPD patiënten hebben meer eiwit nodig. De basis voor goede voeding is de Schijf van Vijf, de visuele voorstelling van de richtlijnen voor een gezond eetpatroon.
 

Bewegen is ook heel belangrijk. Bij bewegen van minimaal 30 minuten per dag zijn de voordelen:

• U slaapt beter
• U voelt zich meer ontspannen
• U herstelt sneller van griep of verkoudheid
• Houdt hart en bloedvaten in conditie en verlaagt de bloeddruk.
     Dat maakt de kans op hart- en vaatziekten en
     een beroerte kleiner
• Verlaagt het cholesterolgehalte
• Helpt bij het bereiken of behouden van een gezond gewicht
• COPD en bewegen:
• Uw klachten kunnen erdoor afnemen
• Uw conditie wordt beter, U heeft meer energie,
     dagelijkse bezigheden gaan makkelijker
• U bent minder snel benauwd
• Uw botten en spieren worden sterker
• U heeft een kleinere kans op een longaanval of een
      ziekenhuisopname

Dan nog dit; er is een verschil tussen de klachten van COPD en hartfalen, n.l.:

Klachten COPD

• Benauwdheid
• Slijm
• hoesten
• Vermoeidheid
• Weinig spierkracht
• Minder eetlust
  
  Klachten hartfalen
• Vermoeidheid
• Kortademigheid
• Opgezette benen en enkels/vocht vasthouden
• Onrustig slapen en ‘s nachts vaak plassen
• Andere klachten:
• Hartritmestoornissen
• Opgeblazen gevoel, minder eetlust, moeilijke stoelgang
• Koude handen en voeten
• Prikkelhoest> vooral bij plat liggen
• Vergeetachtigheid en gebrek aan concentratie

Wat moet je doen bij toename van de klachten?
Hartfalen

• Wegen
• Vaak extra plastabletten
• Kijken naar de oorzaak
• Contact opnemen met POH/huisarts/hartfalenpoli

COPD

• Luchtwegverwijders of ander puffers ophogen
• Verkoudheid behandelen
• Koorts meten
• Longaanval plan bespreken
• Contact opnemen met POH/huisarts/longarts

Wat doet de hartfalenpoli of de huisarts?

Medicijnen

•  Om hart rust te geven en klachten te verminderen
•  Plastabletten
•  Bloeddrukverlager
• Zoutbeperking
• Vochtbeperking
• Balans activiteiten/rust
• Leren omgaan met de klachten en beperkingen

Vochtbeperking - tips

• Vul eens een glas met ijsblokjes. Op deze manier kunt u
      lang doen met een beperkte hoeveelheid water.
•  Een ijsblokje wordt gerekend als 15 ml
•  Vries druiven in. Dit is fris, werkt dorstlessend en
       bevat weinig vocht
• Voeg wat citroensap toe aan een glas water
• Sabbelen op een zuurtje kan ook het dorstgevoel
     tegengaan

Hoe kun je verder nog uit elkaar houden of het van het hart of de longen komt?

Door goed naar de klachten te vragen en goed te onderzoeken
Door bloed te prikken (pro-BNP, ontstekingswaarden)
X-thorax: foto van hart/longen
Soms niet

Wat maakt het soms lastig?

Overlap in klachten zoals kortademigheid en minder kunnen inspannen
Overlag in de beoordeling van longgeluiden en bevindingen op ECG en thoraxfoto
Bij het maken van een echo van het hart kan het soms moeilijker beoordeeld worden door de toegenomen lucht in de longen

Kunnen de medicijnen voor hart of voor longen elkaar beïnvloeden?

• Ja, kan
•  Maar meestal geen grote problemen
• Sommige kortwerkende luchtwegverwijders: snellere hartslag
• Corticosteroïden (prednison tabletten):
      kunnen soms vocht vasthouden

Wat kun je als omgeving doen? - 1

Belangrijkste:
Je bent er voor je partner/familielid/vriend
Je hebt begrip voor de (wisselende) klachten

Wat kun je als omgeving doen? - 2

Help hem of haar zijn of haar medicijnen te beheren en het behandelplan te volgen

Bied aan om regelmatig samen te bewegen

Als u ook rookt, probeer samen met uw partner of familielid te stoppen met roken

Bereid gezond, zoutarm voedsel dat u en uw partner of familielid lekker vinden, en herinner hem of haar er aan waarom het belangrijk is om het dieet aan te passen

Help hem of haar de klachten in de gaten te houden (bv bij dagelijks wegen)

Bij alle onderwerpen ontstond er een interessante uitwisseling van informatie, vragen en duidelijke uitleg van de longarts.

Al met al was het weer een hele interessante en leerzame middag.

Nadat longarts dr. Kroon afscheid heeft genomen van de longpunt bezoekers, wordt er door Lieke een al een datum van het volgende longpunt bekend gemaakt, n.l.:

Dinsdag 19 november 2024, weer van 14:30 tot 16:00 
(in de week van Wereld COPD dag, die dit jaar op woensdag 20 november 2024 valt).

Hier zal t.z.t. nog het een en ander nader worden medegedeeld en wordt de mogelijkheid geboden om u weer voor deelname aan te melden.
 

Indien u toch nog vragen heeft, kunt u eventueel antwoorden en/of nadere informatie vinden via:

Longfonds.nl
Inhalatorgebruik.nl
hartstichting.nl

Met hartelijk dank van belangstelling en deelname aan de vele longpunt bezoekers en geïnteresseerden sluit Lieke deze geslaagde middag af.

Graag tot ziens op het volgend longpunt op dinsdag 19 november 2024!