Onderzoek om longschade te stoppen bij mensen met COPD

De boosdoener

Het belangrijk eiwit RAGE, dat aan de buitenkant van longcellen zit, heeft één taak: alarm slaan als longcellen beschadigd raken. ‘Dat kan gebeuren door sigarettenrook, luchtvervuiling of bijvoorbeeld door een verkoudheid of luchtweginfectie’, vertelt onderzoeker Simon Pouwels. ‘Je longen staan als één van de weinige organen in direct contact met de buitenwereld. Daarom is het belangrijk dat het alarmsysteem precies is afgesteld en meteen alarm slaat bij onraad. Dan kan het afweersysteem haar werk doen. Het repareert de schade of haalt kapotte longcellen weg, zodat er nieuwe kunnen aangroeien.’

Een té actief alarmsysteem

Maar bij sommige mensen is het RAGE-alarmsysteem een beetje té actief. Bepaalde genen spelen daarbij een rol. Pouwels: ‘RAGE trekt dan de hele tijd aan de bel, ook als er niets aan de hand is. Je krijgt dan onnodig veel ontstekingen in de longen, wat uiteindelijk longschade geeft’, verduidelijkt Pouwels. ‘Uit eerder onderzoek weten we dat zo’n té actief alarmsysteem een belangrijke oorzaak is van het krijgen van COPD. Daarbij gaan longblaasjes stuk die niet meer kunnen herstellen. Zonder longblaasjes is het moeilijker om zuurstof op te nemen. Daardoor zijn mensen met COPD vaak benauwd. Mijn onderzoek laat zien dat het stofje RAGE die schade groter maakt.’

RAGE afremmen

‘Als je RAGE tegenhoudt, krijg je minder schade in de longen’, vertelt Pouwels. ‘Maar om te weten hoe je dat het beste kunt doen, moet je eerst weten waardoor RAGE er nou zo’n rommeltje van maakt. Wij hadden al een stofje op het oog dat weleens de aanstichter zou kunnen zijn. Dat stofje LL-37 zijn we gaan onderzoeken, met gekweekte longcellen in het lab en met 3D-modellen van een long. Dat bleek succesvol te zijn.’ De onderzoekers ontdekten dat RAGE inderdaad in actie komt door het stofje LL-37.

Belangrijke ontdekking

Pouwels legt uit. ‘Sommige mensen krijgen door hun aanleg makkelijker COPD – zo krijgt de ene roker het wel en de andere niet. Als je die aanleg hebt, helpt RAGE eraan mee dat je de ziekte ook echt krijgt. En heb je eenmaal COPD, dan maakt RAGE het erger.’ Dat is een belangrijke ontdekking. ‘We weten nu namelijk zeker dat er een verband is tussen RAGE en het krijgen van COPD na lange tijd roken. Dat maakt het bijzonder interessant om te onderzoeken hoe we RAGE bij mensen met COPD kunnen remmen.’

Toekomst

Het duurt helaas nog even voordat deze belangrijke ontdekking leidt tot een concrete oplossing voor mensen met COPD, legt Simon Pouwels uit. ‘We testen nu alleen nog maar in het laboratorium. Voordat we onderzoek op mensen kunnen doen, moeten we nog een aantal stappen zetten. Toch ziet Simon Pouwels de toekomst positief in: ‘Het zou natuurlijk fantastisch zijn als mensen met COPD straks een middel in hun puffer hebben dat de schade kan stoppen. Of zelfs kan omkeren en genezing van COPD zo een grote stap dichterbij komt.’

• Thema: COPD 
• Looptijd: 01-01-2017 tot 01-06-2019  
• Soort subsidie: Junior Onderzoeker
• Bedrag: 200.000 euro  
• Naam onderzoeker: Simon Pouwels (UMCG)