Niet gestrest, wel vertraagd

Patiënten met astma en COPD krijgen soms een astma- of longaanval. Eén van de oorzaken hiervoor kan een infectie zijn met een virus. Hoe komt het dat de longen van deze mensen hier zo heftig op reageren? Barbro Melgert en haar collega-onderzoeker René Lutter hadden hier een idee over. Zij dachten dat de afweercellen misschien gestrest waren, en dat zij daardoor niet goed konden reageren op binnendringers. Zij onderzochten of dat echt zo is. Lutter keek naar patiënten met astma en COPD. Melgert onderzocht het in muizen die, net als mensen met astma of COPD, beschadigde longen hebben.

Minder stress

‘Mensen met astma en COPD hebben ontstekingen in hun longen’, zegt Barbro Melgert. ‘Hierbij komen allerlei stofjes vrij. Dat noem je ‘oxidatieve stress’. Wij dachten dat een bepaald soort afweercellen, de macrofagen, door deze stress hun werk niet goed meer konden doen. Normaal gesproken vallen zij virussen aan die in de longen binnendringen. Als ze dat niet goed meer doen, kunnen de virussen gewoon hun gang gaan. Dat maakt dat luchtweginfecties heftiger verlopen. En dat mensen misschien een astma- of longaanval krijgen. Daarom wilden we testen wat er gebeurt als we de stress verminderen. Kunnen de cellen een virus dan beter aanvallen?’  

Verkouden

‘Wat we in de studie hebben gedaan was best spannend. We maakten mensen met astma en COPD expres verkouden met een onschuldig virus. Voordat we dat deden, keken we hoeveel stress hun afweercellen hadden. Toen ze eenmaal verkouden waren, keken we of mensen met meer gestreste cellen ook ernstiger verkouden werden. Hetzelfde onderzochten we bij muizen. Hen gaven we een medicijn om de stress in de cellen te verminderen. Daarna keken we of de infectie minder ernstig verliep.’ Klopte het idee van de stress? Melgert: ‘Nee! Ons idee was dat gestreste cellen minder goed waren in het opruimen van virussen. Daar hebben we geen bewijs voor kunnen vinden. Niet bij mensen en niet bij muizen.’  

Veel geleerd 

Vindt Melgert het jammer dat het onderzoek niet liet zien wat ze verwachtte? ‘Het is natuurlijk altijd leuk als je kunt bewijzen dat je gelijk had. Maar we hebben wel ontzettend veel geleerd van dit onderzoek. Zo zagen we bijvoorbeeld dat de afweercellen van de muizen heel traag waren. Normaal gesproken komen deze cellen, als er een virus in de longen binnendringt, al binnen een paar dagen in actie om dit op te ruimen. In de cellen van muizen met beschadigde longen, zoals bij COPD, duurde dit wel een week. Dan heeft het virus natuurlijk al ruim de tijd gehad om schade aan te richten.’ Muizen zijn natuurlijk geen mensen. Maar dit kan misschien wel verklaren waarom mensen die roken of COPD hebben zich langer ziek voelen als zij een virus oplopen, zegt Melgert. ‘We zijn nu aan het kijken wat er precies misgaat. En of we daar iets aan kunnen doen. Misschien kunnen we daar dan in de toekomst een medicijn voor ontwikkelen.’  

Verder onderzoek 

‘Ook over de cellen van de mensen hebben we veel geleerd. We hebben nu een eerste idee van wat er allemaal gebeurt in een afweercel als er een virus binnendringt. We gaan kijken welke rol de verschillende stoffen in de cel allemaal spelen. Dat vraagt nog veel onderzoek.’

Waarom steunt Longfonds dit onderzoek?

Het onderzoek van Barbro Melgert en René Lutter was nodig om op zoek te gaan naar een nieuwe manier om een longaanval te voorkomen. Longfonds steunde dit onderzoek met de consortiumsubsidie: een bedrag van 750.000 euro. Met deze subsidie wil Longfonds samenwerking in longonderzoek stimuleren. In een consortium werken twee of drie instellingen samen.