Meerdere ziekten tegelijk, wat vraagt dat van de zorg?
Bijna de helft van de mensen met een longziekte heeft ook een andere blijvende ziekte, zoals diabetes of depressie. Daar moeten artsen meer rekening mee houden, vindt onderzoeker Silvan Licher. ‘Het mooiste zou zijn: één aanspreekpunt voor alle ziekten.’
Als iemand meerdere blijvende ziekten tegelijk heeft, spreken we met een moeilijk woord van ‘multimorbiditeit’. Maar hoe groot is eigenlijk de kans dat je naast je longziekte nóg een ziekte ontwikkelt? En welke ziekte(n) zul je dan het meest waarschijnlijk krijgen? Wat zijn precies de verschillen tussen mannen en vrouwen? Arts-epidemioloog Silvan Licher van het Erasmus MC wil het allemaal uitzoeken in zijn SHIFT-onderzoek. ‘Een paar jaar geleden deed ik onderzoek naar dementie. Ik zocht naar mogelijkheden om de ziekte te voorspellen en te voorkomen. Toen ik hiervoor duizenden patiëntendossiers doorlas, viel me op hoeveel ouderen meerdere langdurige ziekten hadden. Ik vroeg me af wat dit voor de zorg en voor mensen zelf betekent. Hoe kunnen we onze zorg verbeteren in een samenleving waarin mensen steeds vaker meerdere ziekten zullen krijgen? Zo ontstond mijn interesse in dit onderwerp.’
Waarom steunt Longfonds dit onderzoek?
Elk jaar reikt Longfonds de Sterk Participatie Prijs uit aan een wetenschapper die patiënten goed bij hun studie betrekt. Dit jaar won Silvan Licher de prijs (een bedrag van 15.000 euro) voor het SHIFT-onderzoek omdat hij patiënten er op zeer enthousiaste wijze bij betrok.
8000 mensen
Voor zijn nieuwe studie bestudeert Licher de medische gegevens van bijna achtduizend mensen uit de Rotterdamse wijk Ommoord. Zij doen al sinds 1989 mee aan ERGO, een groot bevolkingsonderzoek van Erasmus MC. Hierdoor is goed te zien wanneer en in welke volgorde zij ziek zijn geworden. Daarnaast vroeg hij longpatiënten die meerdere blijvende ziekten hebben om mee te doen aan zijn studie. ‘Ik wilde weten waar mijn onderzoek volgens hen over zou moeten gaan. Wat interesseert hen en wat hebben ze nodig? Door hun antwoorden besloot ik om ook de relatie tussen lichamelijke en geestelijke ziekten te onderzoeken.’
Eenzaam
Veel patiënten vertelden Licher dat ze meer last hebben van de geestelijke gevolgen dan van de longziekte zelf. Zij voelen zich bijvoorbeeld eenzaam, omdat ze uit angst voor zuurstofgebrek minder vaak op pad gaan. ‘Hierdoor krijgen zij misschien eerder geestelijke problemen, zoals een depressie of een angststoornis. Als straks uit mijn onderzoek blijkt dat dit echt zo is, is het belangrijk dat mensen die in de zorg werken daar rekening mee houden. Artsen kijken nu nog vooral naar de ziekte waarvoor iemand de eerste keer op het spreekuur kwam. Maar vaak blijft het niet bij die ene klacht of ziekte.’
‘Veel mensen hebben meerdere ziekten tegelijk. We moeten de zorg daar op aanpassen’
Verwarrend
Bijna negentig procent van alle volwassen mensen met een longziekte krijgt een keer een ‘extra’ ziekte als kanker, diabetes of een hartkwaal, zegt Licher. ‘Als je meerdere ziekten hebt, moet je ook vaker naar het ziekenhuis. Dit vraagt veel van de zorg en vooral van de patiënten zelf. Voor elke ziekte moeten zij naar een andere specialist. Van mensen met een longziekte hoor ik dat zij dit zwaar en verwarrend vinden. Brieven van verschillende artsen gaan soms langs elkaar heen. En het komt weleens voor dat mensen van de ene arts een advies krijgen dat ingaat tegen het advies van een andere arts. De mensen die ik sprak, zeiden dat ze het liefst één aanspreekpunt wilden.’
Eilandje
De onderzoeker hoopt dat ziekenhuizen en artsen meer met patiënten over multimorbiditeit gaan praten. ‘Over het algemeen is de zorg heel goed in Nederland. Maar ergens knaagt het wel een beetje. Artsen zitten soms zo op een eilandje te werken. We moeten oppassen dat we niet het belang van de mensen zelf uit het oog verliezen. Wat vinden zíj het belangrijkst? Waar hebben zij de meeste hulp bij nodig? Multimorbiditeit zal steeds vaker voorkomen in Nederland. We zullen de zorg daar echt op moeten aanpassen. Ik hoop dat mijn studie helpt om dit voor elkaar te krijgen.’
Tekst: Rianne Marijs