Fijnstofoverschrijdingen in álle gemeenten
De interactieve kaart die TNO onlangs publiceerde, laat zien dat er in álle gemeenten nog veel moet gebeuren voordat elke Nederlander in gezonde lucht kan leven. Schokkend aan deze kaart is dat de hoeveelheid fijnstof in de lucht in veel gemeenten vele dagen in het jaar hoger is dan de grenswaarde die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert.
Te hoge fijnstofconcentraties
TNO heeft de interactieve kaart gemaakt op basis van de fijnstofconcentratie per dag in 2022. Hierop is voor elke gemeente te zien hoeveel dagen per jaar er meer fijnstof in de lucht zit dan gezond is volgens de WHO-advieswaarde.
Om onze gezondheid te beschermen, is het advies van de WHO dat de hoeveelheid fijnstof niet meer dan 4 dagen per jaar boven de grenswaarde uitkomt. De kaart van TNO laat zien dat dit soms zelfs meer dan 90 dagen per jaar wordt overschreden. Met alle negatieve gevolgen voor onze gezondheid van dien, want het inademen van fijnstof is heel slecht voor onze longen.
Fijnstof heeft de meeste impact
Luchtvervuiling kan longziekten, zoals astma en COPD, veroorzaken en verergeren. Bij de 1,2 miljoen mensen in Nederland die al een longziekte hebben, leidt luchtvervuiling tot gezondheidsklachten zoals hoesten, kortademigheid, en piepen. De effecten kunnen zo ernstig zijn dat ze leiden tot ziekenhuisopname en vroegtijdige sterfte.
Belangrijke vervuilende bronnen zijn houtverbranding, wegverkeer en industrie. Deze hebben de sterkste impact op onze gezondheid, met direct daaropvolgend intensieve veeteelt en mobiele werktuigen zoals graafmachines of asfaltwalsen. Van de schadelijke stoffen die worden uitgestoten, is fijnstof de grootste boosdoener met de meeste negatieve gevolgen voor onze gezondheid.
Hoe zit het met die advieswaarden?
In Nederland gelden de Europese normen voor fijnstof. Deze zijn vrij ruim én dit zijn economische normen. Ze zijn namelijk bepaald op basis een combinatie van kosten om uitstoot te beperken enerzijds, en financiële winst in termen van gezondheid anderzijds. Dit in tegenstelling tot de waarden van de WHO, dat zijn échte gezondheidswaarden. In 2021 zijn de WHO-normen verder aangescherpt, omdat was gebleken dat luchtvervuiling ook bij lage concentraties negatieve gezondheidseffecten heeft. De toegestane hoeveelheid vervuiling in de lucht is daarom veel lager dan voorheen.
Volgens de inmiddels demissionaire staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat zou het niet haalbaar zijn om in 2030 al aan deze waarden te voldoen. Het voorstel van de Europese Commissie geeft 2050 als moment. Wat Longfonds betreft moet dit veel sneller.
In iedere gemeente is de luchtkwaliteit onvoldoende. Dat is uiterst zorgelijk, omdat dat een direct effect heeft op de longgezondheid van heel veel mensen in Nederland. Een volgend kabinet zal echt gezondheid op één moeten zetten in al het overheidsbeleid.
Kun je het inademen van fijnstof vermijden?
Het simpele antwoord is nee, want fijnstof is overal. Gelukkig zijn er dingen die je kunt doen om zo min mogelijk fijnstof in te ademen. De waarden op de TNO-kaart zijn gemiddelden over een hele dag en de gehele gemeente. Om zo min mogelijk ongezonde lucht in te ademen, kun je ervoor kiezen op bepaalde momenten op de dag naar buiten te gaan.
Om te weten welk moment het beste is, check de voorspellingen van de luchtkwaliteit, bijvoorbeeld op www.luchtmeetnet.nl. Of als je gaat fietsen of wandelen, kies dan voor een zo schoon mogelijke route, bijvoorbeeld langs een minder drukke straat. Ook kan je zelf bijdragen aan verbetering van de luchtkwaliteit door bijvoorbeeld vaker de auto te laten staan, geen hout te stoken en zo min mogelijk te vliegen.
De overheid is aan zet
Longfonds pleit er actief voor dat de Nederlandse overheid de nieuwe advieswaarden voor luchtkwaliteit van de WHO gaat hanteren. Ambitieus beleid en ambitieuze overheidsmaatregelen zijn namelijk noodzakelijk om de uitstoot van fijnstof en andere vervuilende stoffen te verminderen, zodat we overal gezonde lucht inademen. Gezondheid moet op 1 staan in overheidsbeleid. Wil jij daar zelf ook invloed op uitoefenen? Stem dan op 22 november op een politieke partij die zich inzet voor goede luchtkwaliteit!