Hoe bescherm je je darmflora bij medicijngebruik?

Bacteriën

In onze dikke darm leven miljarden bacteriën, goede en slechte. Samen vormen ze de darmflora. Is de darmflora op orde, dan zijn de goede en slechte bacteriën met elkaar in balans, heb je geen buikklachten en zit je over het algemeen lekker in uw vel. Is de darmflora uit balans, dan kunt u last hebben van allerlei buikproblemen: obstipatie (niet goed naar de wc kunnen) of juist diarree, winderigheid en buikpijn.

Diëtist Hoi Sun Snoek: ‘Omdat de darmen ‘communiceren’ met ons brein en invloed hebben op het hormoonstelsel, kan iemand met een verstoorde darmflora zelfs neerslachtig of angstig worden.’ Het is dus heel belangrijk dat onze darmflora goed werkt. Dit hebben we deels zelf in de hand door gezond te eten, genoeg te bewegen en stress te vermijden. Maar helaas kunnen (long)medicijnen, vooral antibiotica, een negatief effect hebben op de darmen.

Basis op orde

‘Antibiotica zijn bacteriedoders,’ legt Snoek uit. ‘Zij maken geen onderscheid tussen goede en slechte bacteriën, alles moet eraan geloven. Dat betekent dat ook de goede bacteriën in de darmen, die we juist zo nodig hebben, worden gedood door de medicijnen. Dat is de reden dat je van antibiotica buikklachten en diarree kunt krijgen. Ik zie in mijn praktijk regelmatig mensen die vaak antibiotica gebruiken en daardoor steeds darmklachten hebben.’

Ook andere medicijnen, zoals prednison en inhalatiemedicijnen (corticosteroïden) kunnen maag- en darmklachten geven. Heel vervelend, maar dat betekent niet dat je niets kunt doen.

Snoek: ‘Wat extra belangrijk is bij een longziekte, is dat de basis op orde is. Dat betekent dat je elke dag gezond en vezelrijk eet, voldoende beweegt en rust neemt en stress zo veel mogelijk vermijdt. Stress heeft namelijk een ontzettend grote invloed op de darmen. Mensen met een longziekte kunnen helaas veel stress ervaren omdat het lastig kan zijn om te accepteren dat je minder kunt dan vroeger. Dan kan het heel goed zijn om met een psycholoog te praten. Je ziekte accepteren en lekker in je vel zitten, is goed voor de darmgezondheid.’

Vezelrijk

Vooral het eten van vezels is heel belangrijk als het om een gezonde darmflora gaat. ‘Goede bacteriën zijn dol op vezels’, zegt Snoek, ‘daar voeden ze zich mee. Slechte bacteriën groeien juist onder andere van suikers en verzadigde vetten. Er bestaan twee soorten vezels: oplosbare en onoplosbare, ook wel prebiotica genoemd. Oplosbare vezels zitten vooral in groente, fruit en peulvruchten: ze worden opgenomen in de dunne darm. Onoplosbare vezels zitten in bijvoorbeeld volkorenbrood, volkorenpasta, haver, noten en zaden. De darmen nemen deze vezels niet op, ze verlaten het lichaam weer via de ontlasting. Maar ze zijn wel belangrijk! De onoplosbare vezels komen terecht in de dikke darm en worden een soort sponsjes: ze zuigen vocht op, waardoor de ontlasting soepel en compact wordt.’

Wie te weinig vezels binnenkrijgt, zal dan ook harde ontlasting krijgen. Maar ook het tegenovergestelde, diarree, kan een gevolg zijn van te weinig vezels eten. Het is dus een heel goed idee om wit of ‘gewoon’ bruin brood te vervangen door volkoren brood en witte pasta en rijst te vervangen door de volkoren variant.’

Ultrabewerkt

Daarnaast is voldoende vocht, zoals water en thee drinken, heel belangrijk om de ontlasting soepel te houden. Ga uit van minstens anderhalve liter per dag, liever meer wanneer u last heeft van obstipatie of diarree.

Producten die u beter kunt laten staan, zijn chips, snoep, koek, frisdrank en sauzen. Ze zijn ‘ultrabewerkt’, wat u herkent aan een lange lijst ingrediënten. Deze producten bevatten veel suikers en verzadigde vetten, waardoor ze niet goed zijn voor uw darmen.

Probiotica

Dan bestaan er ook nog probiotica: dit zijn levende, goede darmbacteriën. Snoek: ‘Na een antibioticakuur is het een goed idee om de goede bacteriën aan te vullen met probiotica. Niet tíjdens de kuur, want dan doden de antibiotica ook deze goede bacteriën. Er bestaan supplementen in de vorm van drankjes, poeders of pillen. Maar probiotica zitten ook in gefermenteerde voedingsmiddelen zoals yoghurt, karnemelk en bepaalde sojaproducten zoals tempeh.’

Ook zuurkool en kimchi (Koreaanse gefermenteerde groenten) zitten vol probiotica. Snoek: ‘Het is handig om samen met een diëtist te kijken welke soort probiotica het meest geschikt zijn. Over het algemeen geldt dat het beter is om probiotica uit voeding te halen dan uit supplementen. Ik vergelijk gezonde voeding weleens met een orkest. Neem zuurkool. Daar zitten niet alleen probiotica, maar ook vitamine C en ijzer in. Die gezonde voedingsstoffen werken allemaal met elkaar samen, net als instrumenten in een orkest. Samen zorgen ze voor de juiste brandstof voor je lichaam.’

Naar de diëtist

‘Het is voor mensen met een longziekte hoe dan ook aan te raden om eens een diëtist te bezoeken’, zegt Snoek. ‘Zo kun je samen kijken: is de basis op orde? Krijg ik alle voedingsstoffen binnen die ik nodig heb? Er wordt bij de behandeling van longziekten vaak veel aandacht besteed aan fysiotherapie, aan spierbehoud en beweging, maar voeding is minstens zo belangrijk. Op de site van het Voedingscentrum staan heel goede algemene eetadviezen. Ik raad aan om daar eens naar te kijken. Daarnaast kan een diëtist een advies op maat geven. Deze kijkt ook naar medicijngebruik en houdt daar in de adviezen rekening mee.’

Eén wondermiddel voor een gezonde darmflora bestaat helaas niet, vertelt Snoek. ‘Ik geloof ook niet in zogenaamd ‘superfood’. Dan zou je alle soorten groenten en fruit superfood moeten noemen. Het gaat om gevarieerd eten en alle vitaminen, mineralen en voedingsstoffen binnenkrijgen. Pas dan kan het ‘orkest’ in ons lichaam echt goed samenwerken.’

Tips en adviezen

• Zorg voor een zo gezond mogelijke levensstijl. Goede voeding, voldoende beweging en rust zijn extra belangrijk als je een longziekte hebt.
• Probeer stress te vermijden. Heb je veel moeite met accepteren dat je blijvend ziek bent? Praat dan eens met een psycholoog.
• Eet dagelijks minimaal 250 gram groente, twee tot drie porties fruit en vezels voor een gezonde darmflora. Vezelrijke voeding is bijvoorbeeld volkorenbrood, volkorenpasta en zilvervliesrijst.
• Zorg voor genoeg vocht; drink dagelijks anderhalve tot tweeënhalve liter vocht (geen alcohol).
• Start na een antibioticakuur met probiotica. Deze zitten in gefermenteerde producten als yoghurt, karnemelk, tempeh, zuurkool en kimchi. Maar je kunt ze ook als supplement nemen.
• Twijfel je of je de juiste voedingsstoffen binnenkrijgt? Raadpleeg dan eens een diëtist, zeker als je afvalt.