Als je partner ziek wordt

Je partner is al een tijd moe, benauwd of heeft andere klachten. En dan is daar de diagnose: COPD, astma of een andere longziekte. Dat is schokkend voor je partner, maar ook voor jou. Als iemand van wie je houdt ziek wordt, komen er veel emoties boven. Bijvoorbeeld woede, angst en verdriet. Het is belangrijk om te beseffen dat deze gevoelens erbij horen en heel normaal zijn. Joost Derwig is psycholoog in het ziekenhuis en ziet onder andere mensen die te horen hebben gekregen dat ze niet meer beter zullen worden. Ook hun partners helpt hij vaak. Derwig: ‘In het begin is er vooral de schok. Het is logisch dat je als partner bang, boos of verdrietig bent. Ineens is de toekomst heel onzeker. Hoe zal de ziekte verlopen? Moet ik nu eerder afscheid nemen van mijn geliefde? Hoe verandert onze relatie?’

Onder druk

Het is menselijk en helemaal niet erg om boos te zijn, zegt Derwig, maar zoek niet de schuld van de ziekte bij jezelf of je partner. Daar is niemand mee geholpen. ‘Het is belangrijk om al deze emoties er te laten zijn én om erover te praten. Niet alleen met je zieke partner, maar ook met anderen die je vertrouwt. Praten over gevoelens vermindert stress. Zeker in het begin zul je als partner onder druk komen te staan. Jullie moeten thuis een nieuwe balans vinden. Vaak moet er van alles geregeld worden en huishoudelijke taken komen soms helemaal op jou neer. De meeste aandacht gaat naar de patiënt, terwijl je als partner ook onzeker, moe of angstig bent. Bovendien voel je je verantwoordelijk: neemt hij de medicijnen wel? En ’s nachts: ademt ze nog wel? Het is belangrijk om je te bedenken dat dit niet jouw verantwoordelijkheid is. Het is aan de zieke zelf om de adviezen van de arts op te volgen.’

Blijven praten

De allerbelangrijkste tip als je partner ziek is: blijf praten met elkaar. Derwig: ‘Ik adviseer partners om ongeveer eens in de twee weken met elkaar aan de keukentafel te gaan zitten. Je kunt uitleggen aan je partner wat je lastig vindt of waarover je verdriet hebt. Die ander kan ervoor kiezen om er direct iets mee te doen of om het voorlopig te laten liggen.’ Ook belangrijk is om een goed moment uit te kiezen om te praten. ‘Doe het liever niet ’s avonds, als je allebei moe bent’, zegt Derwig. ‘Maar bijvoorbeeld op een rustig moment in het weekend.’

Ook geen goed moment om samen te praten is als één van de twee in een slecht humeur is. Wie bijvoorbeeld net terug is van een doktersafspraak, kan even heel chagrijnig zijn. Laat de ander dan eerst bijkomen voor je vraagt hoe het was. Derwig: ‘Je kunt niet altijd zien hoe iemand zich vanbinnen voelt. Een goed hulpmiddel daarbij zijn simpele geeltjes. Maak er drie: één met een blije smiley, één neutrale smiley en één boze smiley. Zit je even niet lekker in je vel, plak dan het briefje met het boze gezichtje op de koelkast. De ander weet dan dat-ie je even met rust moet laten.’

Nieuwe balans

Samen praten is ook belangrijk om de gelijkwaardigheid te behouden. Als je man of vrouw ziek wordt, kan de rolverdeling veranderen. Van partner verander je voor een deel in mantelzorger. Je loopt dan het gevaar dat de persoon die ziek is zich minder nuttig voelt. Derwig: ‘Je blijft gelijkwaardiger als ieder zijn talenten gebruikt. Ook iemand met een longziekte heeft nog steeds talenten. Rustig een kop thee drinken met de kinderen als die uit school komen, is zo’n voorbeeld. Je partner kan misschien niet meer (fulltime) werken of veel in het huishouden doen, maar zich wel op een andere manier nuttig maken. Die kleine dingen in het leven zijn vaak juíst de waardevolle dingen.’

Als iemand van wie je houdt ziek wordt, staat alles op zijn kop. Die schok en chaos horen erbij, maar vervolgens is het belangrijk om samen een nieuwe balans te vinden. Dat lukt uiteindelijk door de nieuwe situatie te accepteren. Derwig: ‘Bij de een duurt dat langer dan bij de ander. Besef als partner dat je het niet alleen hoeft te doen. Er zijn wijkteams die hulp in de huishouding kunnen regelen en patiëntenorganisaties waar je terechtkunt voor lotgenotencontact. Wie zich overbelast voelt, kan het beste aankloppen bij de huisarts. Die weet de weg in de hulpverlening.’

In het kort: Joosts tips en adviezen

• Accepteer dat gevoelens als angst, woede en verdriet erbij horen als iemand van wie je houdt ziek wordt.
• Blijf met elkaar praten. Vertel je zieke partner wat er in je omgaat. Ga ongeveer eens per twee weken samen aan tafel zitten.
• Je hoeft het niet alleen te doen. Zoek contact met lotgenoten en maak gebruik van je netwerk – de mensen om je heen.
• Besef dat je niet verantwoordelijk bent voor het gedrag van je partner. Het is aan de persoon die ziek is zelf om bijvoorbeeld adviezen van de arts op te volgen.
• Voel je je overbelast? Overleg dan met de huisarts. Hij/zij weet ook van de ziekte van je partner en kan je in contact brengen met de juiste hulp.