Astma en allergieën voorkomen door het immuunsysteem te trainen

Over dr. Hermelijn Smits

Dr. Hermelijn Smits is als immunoloog en bioloog verbonden aan het Leids Universitair Medisch Centrum. Tijdens dit webinar vertelde zij hoe op de natuur gebaseerde oplossingen kunnen helpen om astma en allergieën te voorkomen. En ook hoe we ons kunnen beschermen tegen virussen zoals het coronavirus.

Meest gestelde vragen en antwoorden van dr. Hermelijn Smits

• Kun je je immuunsysteem je hele leven trainen?

  Direct na de geboorte is vooral het zogenaamde ‘aangeboren immuunsysteem’ goed in staat een baby te beschermen tegen invloeden van buitenaf. Bij het opgroeien zorgt het contact met allergenen en bacteriën voor het trainen van het immuunsysteem. Dat ‘opbouwen’ van het immuunsysteem gaat door tot ongeveer 6-jarige leeftijd. In die periode wordt de bescherming tegen ziekteverwekkers en tolerantie tegen onschuldige stoffen of micro-organismen opgebouwd. De eerste drie jaar zijn het meest belangrijk voor het trainingseffect.

• Heeft training van het immuunsysteem nog zin als je de diagnose astma al hebt, of als je heel veel allergieën hebt?

  Het immuunsysteem is voor mensen met allergisch astma tot op zekere hoogte te trainen via immunotherapie/immuuntherapie. Het immuunsysteem went dan als het ware heel langzaam aan onschuldige stoffen. Er kleven wel wat nadelen aan deze training. Uit onderzoek blijkt namelijk dat de klachten wel verminderen, maar niet helemaal weg gaan. Ook lijkt het tolerante effect niet blijvend te zijn, waardoor deze behandeling mogelijk herhaald zal moeten worden. 

• Als in je familie astma veel voorkomt, kun je dan voorkomen dat je (klein)kinderen ook last krijgt van astma en allergieën?

  Wij onderzoeken verschillende behandelingen die kunnen voorkomen dat jonge kinderen astma en allergieën ontwikkelen. Óók kinderen die erfelijke aanleg hebben om het te krijgen. Zo lijkt opgroeien op een traditionele boerderij beschermend te werken op het ontstaan van astma. Dat komt door de blootstelling aan boerderijstof en het drinken van rauwe melk. Ook bleek uit het onderzoek dat mensen die besmet zijn met worminfecties, minder vaak astma hebben. Tenslotte lijken bepaalde voedingsmiddelen het immuunsysteem (op jonge leeftijd) te trainen en reageerde het minder overdreven op ‘onschuldige stoffen’. Als dit inderdaad klopt, dan kunnen er binnen 5 tot 10 jaar nieuwe middelen en adviezen zijn om astma bij kinderen te voorkomen. Nieuw onderzoek moet uitwijzen of deze middelen ook helpen bij kinderen met een erfelijke aanleg. En wat altijd belangrijk zal blijven om astma te voorkomen: niet roken.

• Ik ben opgegroeid op een kleine boerderij en heb toch astma gekregen. Hoe valt dat te verklaren?

  In de wetenschap kijken we vaak naar effecten van een behandeling op grote groepen mensen. Als er effecten zijn in het grootste deel van de groep, kun je zeggen dat een behandeling effect heeft. Dat betekent echter niet dat bij álle mensen hetzelfde effect optreedt. Daarnaast weten we inmiddels dat verschillende personen verschillend reageren op een behandeling. Dat heeft bijvoorbeeld te maken met je erfelijke aanleg om een ziekte te krijgen. In het astmapreventie-onderzoek kijken we mede naar kinderen die genetisch (erfelijke aanleg) gezien risico lopen om astma te ontwikkelen. 

• Als je niet opgroeit óp een boerderij, maar als dorpeling er vlakbij, heb je dan minder kans op astma dan als je een stadskind bent?

  Onderzoek heeft de beschermende effecten van boerderijstof gemeten tot ongeveer een straal van 100 meter rondom een boerderij. Woon je buiten een straal van 100 meter van een boerderij, dan werd dit beschermende effect steeds minder. Dit kan erop duiden dat de blootstelling waarschijnlijk onvoldoende was om je immuunsysteem voldoende te kunnen trainen.

• Wat is het verschil tussen het stof in de stal van kleinschalige boerderijen en het stof in grote stallen? Daar staan toch ook koeien?

  In grootschalige, moderne boerderijen is vaak een geavanceerd luchtventilatiesysteem aanwezig. Daardoor zit er minder stof in de lucht. Ook wordt er op die grote boerderijen minder 'met de hand' gewerkt en spelen boerenkinderen minder vaak in de stallen, dan op kleinschalige, traditionele boerderijen gebeurt. Kleine kinderen op grote boerderijen komen daarom mogelijk minder in aanraking met boerderijstof dan kinderen die opgroeien op kleine, traditionele boerderijen. De echte ‘megastallen’ kunnen zelfs een negatief effect op de gezondheid en de longen hebben, door (te) hoge concentraties van schadelijke stoffen. Dit doet het gunstige effect van boerderijstof en onbewerkte melk teniet - of werkt dit gunstige effect zelfs tegen.  

• Heeft immuuntherapie ook een gunstig effect op astma en allergieën?

  Jazeker. Immuuntherapie werkt heel goed voor mensen met allergieën, zoals hooikoorts of rhinitisachtige klachten (ontsteking van het neusslijmvlies). Immuuntherapie wordt soms ook gegeven bij allergisch astma, dus als een astmapatiënt overdreven reageert op onschuldige stoffen zoals huisstofmijt of pollen. Onderzoek heeft laten zien dat mensen na immuuntherapie inderdaad minder klachten van hun astma hebben. Maar het werkt niet bij álle mensen. Deze therapie werkt beter voor mensen met bijvoorbeeld hooikoorts, dan voor mensen met astma. Nadeel is ook dat de effecten niet blijvend zijn: na een paar jaar kunnen er toch weer meer klachten ontstaan. 

• Heeft voeding invloed op het immuunsysteem? (En zo ja, welke voedingsmiddelen hebben hier invloed op?)

  Uit onderzoek is gebleken dat vet eten van invloed is op je immuunsysteem. Mensen met overmatig veel vetcellen, hebben meer kans op ontstekingen in het lichaam - en op termijn op een verzwakt immuunsysteem. Dat begint al bij een paar kilo te veel. Die ontstekingen zijn niet kort en hevig (wat uitermate nuttig is), zoals bij het bevechten van een bacteriële infectie. Maar het zijn langdurige, lichte ontstekingen die tot allerlei chronische ziekten kunnen leiden. Aan de andere kant lijkt ‘gezonde voeding’ ontstekingsremmend te werken. Een menu vol groenten en fruit, olijfolie, volkoren producten, noten en vette vis past in een gezond voedingspatroon. 

• Longfonds jaagt het astma-onderzoek aan internationale samenwerking mogelijk te maken. Hoe werkt dat in de praktijk?

  In de afgelopen jaren is in binnen- en buitenland belangrijk wetenschappelijk onderzoek naar astma gedaan. Er zijn overtuigende aanwijzingen dat een beschermende behandeling tegen astma mogelijk is. Longfonds zorgt er nu voor dat experts in Nederland, België, Duitsland, Engeland en Australië hun kennis en inzichten nu met elkaar kunnen delen. Die krachtenbundeling van toponderzoekers - onder leiding van Longfonds - zorgt ervoor dat we sneller stappen kunnen zetten op weg naar een behandeling die astma bij kinderen voorkomt.

> Andere webinars terugkijken